W dniu 2 lutego 2024 r. w Łodzi odbyła się druga edycja ogólnopolskiej konferencji naukowej pt. „Kultura książki i informacji”. Wydarzenie to zostało zorganizowane przez Katedrę Informatologii i Bibliologii Uniwersytetu Łódzkiego oraz sekcję Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Konferencja dotyczyła zagadnień bibliologicznych i informatologicznych w obrębie nauk o komunikacji społecznej oraz mediach, a także nauk o kulturze i religii. W ramach konferencji zorganizowano również warsztaty, dotyczące zastosowania nowoczesnych narzędzi cyfrowych w pracy bibliotekarza – administratora serwisów społecznościowych. W związku z liczbą wystąpień oraz szeroką tematyką referatów – konferencja została podzielona na trzy tematyczne sesje, które odbywały się w budynku Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego.
O godzinie 10:00 nastąpiło uroczyste otwarcie konferencji oraz sesji pierwszej, moderowanej przez dr hab., prof. UŁ Mariolę Antczak. Konferencję otworzył referat prof. dr hab. Wiesława Babika zatytułowany Kultura informacji wizualnych. Wystąpienie poruszało zagadnienie, związane z wyglądem człowieka w debacie publicznej, który jest rodzajem informacji wizualnej o danej osobie. Prelegent w swoim wystąpieniu podjął również próbę ukazania znaczenia oraz wagi tego typu informacji i zasygnalizował nowy obszar badawczy z zakresu problematyki o charakterze etycznym w publicznym odbiorze informacji niewerbalnych o naukowcach prezentujących wyniki swoich badań.
Następnie swoje wystąpienie pt. Poziom zaangażowania polskich bibliotek w naukę obywatelską wygłosiła dr hab., prof. UMK Małgorzata Kowalska-Chrzanowska. Referat dotyczył szeroko rozumianej nauki obywatelskiej, a jego znaczną część stanowiły wyniki badań, które poruszały wspomnianą tematykę i były przeprowadzone wśród pracowników polskich bibliotek. Autorka odpowiedziała na wcześniej postawione pytania, które dotyczyły m. in. wiedzy polskich bibliotekarzy na temat nauki obywatelskiej, ich zaangażowania w ten proces oraz przeszkód, które mogą postawać podczas implementowania rozwiązań z zakresu edukacji obywatelskiej w bibliotekach.
Kolejny referat o tytule Polski rynek książki w formach cyfrowych – wybrane aspekty wygłosiła dr hab., prof. UMK Wanda Ciszewska-Pawłowska. Tematem przewodnim wystąpienia była geneza oraz funkcjonowania rynku książki cyfrowej w Polsce. Autorka dokonała podziału oraz charakterystyki książki zdigitalizowanej, zwracając również uwagę na ewentualne zagrożenia dla książek tradycyjnych w dobie cyfryzacji społeczeństwa.
Książki cyfrowe, a konkretniej platformy ich dystrybucji to przedmiot zaineresowań badawczych dr hab., prof. UW Grzegorza Gmiterka. W referacie pt. Legimi i Empik GO w mediach społecznościowych. Analiza ilościowa i jakościowa stron fanowskich tych usług wygłosił autor przedstawił wyniki ilościowej i jakościowej analizy aktywności dwóch wspomnianych w tytule wystąpienia usług w mediach społecznościowych w latach 2020-2023. Celem badania usług była ocena stopnia wykorzystania różnych kanałów mediów społecznościowych stosowanych przez twórców platform oraz analiza ich zawartości w postaci postów.
Pierwszą sesję zwieńczyły dwa powiązane ze sobą wystąpienia, które dotyczyły wykorzystywania mediów społecznościowych przez bibliotekarzy w celu promocji instytucji pamięci jaką jest biblioteka. Pierwszy referat zatytułowany Administracja serwisów społecznościowych przez bibliotekarzy w świetle badań ilościowych wygłosiła dr hab., prof. UŁ Mariola Antczak. Wystąpienie to poruszało problematykę zarządzania serwisami społecznościowymi przez bibliotekarzy. Autorka przedstawiła korzyści płynące z korzystania z serwisów społecznościowych przez bibliotekarzy w celu promowania placówek, które reprezentują. Referentka przedstawiała również wyniki badania sondażowego, przeprowadzonego wśród bibliotekarzy różnych typów bibliotek na temat błędów popełnianych przez nich oraz ich współpracowników w administracji serwisów.
Pierwszą sesję obrad zamknął referat autorstwa dr Moniki Wachowicz, reprezentującej Katedrę Informatologii i Bibliologii UŁ pod tytułem Dobre praktyki bibliotekarzy w prowadzeniu serwisów społecznościowych na przykładzie wojewódzkich bibliotek publicznych. Wystąpienie to stanowiło dopełnienie referatu dr hab. prof. UŁ Marioli Antczak. Jego autorka poruszyła tematykę doskonalenia umiejętności w prowadzeniu mediów społecznościowych przez bibliotekarzy bibliotek publicznych. Główną część referatu stanowiły key study oraz analiza zawartości mediów.
Drugą część obrad otworzyła, a następnie moderowała dr hab., prof. UW Aneta Firlej-Buzon. Pierwsze wystąpienie drugiej sesji autorstwa dr hab., prof. UŁ Magdaleny Przybysz-Stawskiej pt. Prasa jako źródło informacji o książce. Perspektywa badawcza dotyczyło przedstawienia znaczenia prasy jako rodzaj przewodnika po świecie polityki, gospodarki, kultury w tym również książki. Prezentacja zawierała również wybrane kierunki badań związków prasy i książki oraz przedstawiła sylwetki naukowców, którzy zajmują się tą tematyką.
Autorką następnego wystąpienia była dr Magdalena Cyrklaff-Gorczyca, reprezentująca Instytut Badań Informacji i Komunikacji UMK. Prelegentka przedstawiła referat pt. Komunikacja z osobami ze szczególnymi potrzebami w instytucjach kultury – wybrane wskazówki praktyczne, który prezentował praktyczne rozwiązania oraz propozycje udogodnień w instytucjach kultury dla zdefiniowanych grup osób ze szczególnymi potrzebami informacyjnymi.
Preferencje pokolenia Z – audiobooki czy książki to wystąpienie mgr Magdaleny Sudoł z Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prezentacja zawierała wyniki badań i analiz rynkowych dotyczących popularności audiobooków wśród pokolenia Z, ze szczególnym uwzględnieniem korzyści i wyzwań związanych z każdą z opcji. Referat poruszał ponadto wpływ technologii oraz zmiany kulturowej na sposób, w jakim pokolenie Z postrzega i analizuje literaturę.
Referat o tytule Wizerunek książki i czytelnictwa w twórczości użytkowników Pixabay wygłosiła dr Katarzyna Zielińska z Katedry Informatologii i Bibliologii UŁ. Tematem głównym wystąpienia była idea „otwartej licencji”, która sprzyja rozpowszechnianiu treści w Internecie. Badania dotyczyły użytkowników serwisu Pixabay, a ich celem była identyfikacja form estetycznych i stylizacyjnych twórczości otagowanej pojęciami „książka” oraz „czytanie”.
Drugą sesję obrad konferencyjnych zamknął referat autorstwa dr Eweliny Górki z UMCS w Lublinie pt. „Ameryko! Ameryko!” Danuty Mostwin – obecność książki w przestrzeni medialnej. Prelegentka ukazała sylwetkę pisarki Danuty Mostwin, kładąc nacisk na książkę wspomnianą w tytule, której nagłośnienie w mediach jest przykładem roli oraz znaczenia promowania wartości związanych z kulturą oraz tradycją w mediach.
Ostatnia sesja wystąpień konferencyjnych moderowana była przez dr hab., prof. UŁ Magdalenę Przybysz-Stawską, a otwierał ją referat pod tytułem Wparcie dla dostępności cyfrowej w systemach zarządzania treścią o otwartym kodzie źródłowym – przegląd rozwiązań autorstwa dra Mariusza Jarockiego z Instytutu Badań Informacji i Komunikacji UMK. Wystąpienie poruszało ważną tematyką, związaną z obowiązkiem zapewnienia dostępności cyfrowej na serwisach internetowych i aplikacjach mobilnych, które są w posiadaniu podmiotów sektora publicznego. Zaprezentowana badania koncentrowały się wokół popularnych rozwiązań o otwartym kodzie źródłowym i wsparciu przez nie dostępności cyfrowej osób o specjalnych potrzebach, w szczególności w postaci szablonów i modułów dodatkowych.
Wystąpienie autorstwa dr Małgorzaty Bańkowskiej z Uniwersytetu Kaliskiego, Człowiek trzech miast. Włodzimierz Pietrzak (1913-1944) w świetle materiałów archiwalnych i bibliotecznych, dotyczyło pisarza i poety dwudziestolecia międzywojennego Włodzimierza Pietrzaka. Autorka zaprezentowała materiały archiwalno-biblioteczne dotyczące życia pisarza, a prezentację wzbogacił przegląd niepublikowanych materiałów ikonograficznych.
Wystąpienia ztTak licznie reprezentowanego Instytutu Badań Informacji i Komunikacji UMK dopełnił referat mgra Krzysztofa Wienieckiego poruszającego zagadnienie archiwizacji Internetu. W wystąpieniu pt. Inicjatywy archiwizacji Internetu w Europie – przegląd i ocena benchmarkingowa wybranych serwisów WWW, autor zaprezentował wyniki badania benchmarkingowego stron internetowych europejskich inicjatyw archiwizacji Webu w świetle ukazania ich mocnych i słabych stron. Wytypowane cechy treściowe oraz funkcjonalne stanowiły wytyczne, na które warto zwrócić uwagę podczas tworzenia polskiej inicjatywy archiwizacji Internetu. Po tej sesji – część konferencji, związana z wystąpieniami prelegentów została oficjalnie zamknięta.
Zgodnie z programem konferencji, po wszystkich wystąpieniach rozpoczęły się warsztaty praktyczne dla bibliotekarzy Narzędzia cyfrowe w pracy bibliotekarza – administratora serwisów społecznościowych, koordynowane przez dr Monikę Wachowicz. Równolegle odbyło się zebranie sekcji Kultura Książki i Informacji Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, podczas której podsumowano oraz omówiono wystąpienia konferencyjne, jak również zaplanowano dalszą aktywność Sekcji. Spotkaniu przewodniczyła dr hab., prof. UŁ Mariola Antczak.
Mariola Antczak
Katedra Informatologii i Bibliologii
Uniwersytet Łódzki e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
https://orcid.org/0000-0002-4378-7101
Monika Wachowicz
Katedra Informatologii i Bibliologii
Uniwersytet Łódzki e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. https://orcid.org/0000-0002-2846-374X